Sau hơn 2 năm 2 tháng trống tòa, Giáo phận Hong Kong đã có một Giám Mục mới, đó là Cha Stephano Chu Thủ Nhân (Chow Sau-yan), Bề trên giám tỉnh dòng Tên Trung Hoa. Việc bổ nhiệm này được dư luận các giới trong và ngoài giáo phận đón nhận, kể cả những người vốn không hài lòng và phê bình việc ký kết Hiệp định tạm thời giữa Tòa Thánh và Trung Quốc. Đức tân Giám Mục là người không phò cũng không chống Nhà Nước Bắc Kinh.

Thân thế Đức tân Giám Mục

 Đức Cha Chu Thủ Nhân năm nay 62 tuổi, sinh ngày 7/8/1959 tại Hong Kong, du học Mỹ và đậu Cao Học về tâm lý tại Đại học Minnesota và gia nhập dòng Tên ngày 27/9/1984 khi được 25 tuổi; làm nhà tập tại Ailen, và sau đó đậu cử nhân triết học. Trở về Hong Kong, thầy Chu Thủ Nhân học thần học và thụ phong linh mục năm 1994. Sau đó cha trở lại Mỹ học về ngành Phát triển có tổ chức: đậu cao học tại Đại học Loyola ở Chicago, sau đó đậu tiến sĩ về Phát triển có tổ chức và tâm lý tại đại học Havard ở Boston.

 Trở về Hong Kong, Cha Chu Thủ Nhân làm hiệu trưởng Học Viện Hoa Nhân (Wah Yan) của dòng Tên rồi làm giáo sư tại Đại Học Hong Kong, cùng nhiều công tác khác trong dòng.

 Từ ngày 1/1/2018, cha Chu Thủ Nhân được chọn làm Giám tỉnh dòng Tên Trung Hoa. Từ năm 2020, cha cũng làm Phó tổng thư ký Hiệp Hội các Bề trên dòng nam ở Hong Kong.

 Giáo phận Hong Kong

 Theo niên giám năm nay của Tòa Thánh (2021), Giáo Phận Hong Kong có 620 ngàn tín hữu Công Giáo, nhiều quá gấp đôi con số 230 ngàn giáo dân Công giáo của 7 giáo phận tại Đài Loan. Giáo phận Hong Kong trống tòa sau khi Đức Cha Dương Minh Chương từ trần ngày 1/3/2019, và trong thời gian chờ đợi chọn Giám Mục mới, Tòa Thánh đã bổ nhiệm Đức Hồng Y Gioan Thang Hán, 82 tuổi (1939), nguyên Giám Mục chính tòa Hong Kong giáo phận, làm Giám quản giáo phận này.

 Tiến trình bổ nhiệm cam go

 Sự trống tòa lâu dài khác thường chứng tỏ có nhiều cam go trong tiến trình chọn vị chủ chăn mới cho Giáo phận Hong Kong. Nhiều bài báo đã đưa ra những giải thích về vấn đề này, trong đó có cả yếu tố dân sự, xã hội và chính trị.

 Thực vậy, Ít lâu sau khi Đức Cha Dương Minh Chương qua đời, Hong Kong lâm vào tình trạng bất an về dân sự và những cuộc biểu tình phò dân chủ bắt đầu tại Hong Kong, phản ứng chống lại việc chính quyền của lãnh thổ này muốn thông qua dự luật về việc giao nạp công dân Hong Kong cho nhà chức trách ở Hoa lục để xét xử. Các cuộc biểu tình mạnh mẽ phản đối khiến chính quyền Hong Kong phải rút lại dự luật. Tiếp đến là luật về an ninh do Nhà nước Bắc Kinh ban hành cho Hong Kong.

– Đức Cha Hạ Chí Thành

 Thoạt đầu Đức Cha Phụ tá Giuse Hạ Chí Thành (Ha Chi-shing), dòng Phanxicô, được chọn làm Giám Mục chính tòa Hong Kong, nhưng việc bổ nhiệm này, theo nhiều nguồn tin từ Roma và Hong Kong, bị hủy bỏ vì sự phản đối của Nhà Nước Bắc Kinh sau khi Đức Cha Giuse Hạ công khai tham dự các cuộc biểu tình phò dân chủ hồi năm 2019.

 – Cha Thái Huệ Dân

 Ứng viên thứ hai là Cha Tổng đại diện Phêrô Thái Huệ Dân (Peter Choy Wai-man). Cha cũng được chọn, nhưng rồi việc chấp thuận lại bị hủy bỏ vào năm 2020, lý do vì Cha bị coi là quá gần với chính phủ Hoa Lục và sẽ khó lòng được cộng đoàn và giáo sĩ Hong Kong chấp nhận.

 Đức Hồng Y Giuse Trần Nhật Quân 89 tuổi, nguyên Giám Mục Hong Kong, hồi tháng 9 năm ngoái (2020) đã về Roma xin Đức Thánh Cha đừng bổ nhiệm Cha Thái Huệ Dân vì cha quá thân với chính quyền Trung Quốc, người mà Đức Hồng Y gọi là “tên cộng sản trong chiếc áo linh mục”.

 – Sau cùng đến phiên Cha Chu Thủ Nhân được chọn. Thoạt đầu cha từ chối, nhưng sau đó cha đành vâng lời chấp nhận.

 Đức Cha Stephano Chu kể lại: “Tôi vốn nghĩ Giám Mục phải là người đến từ hàng giáo sĩ giáo phận, và bản thân tôi, tôi không cảm thấy ơn gọi làm Giám Mục… Sau khi thảo luận và phân định với cha Tổng quyền tại Roma, chúng tôi tin rằng đây không phải là thời điểm cho tôi, không phải là ơn gọi của tôi, vì thế tôi từ chối… Hồi đó là tháng 12 năm ngoái, chứ không phải là mùa chay năm nay như một số báo chí đã viết”.

 Đức Cha kể thêm rằng: “Trong tư cách là tu sĩ dòng Tên, tôi phải vâng phục Đức Thánh Cha. Chính ngài viết thư cho tôi và bày tỏ ý muốn tôi chấp nhận làm Giám Mục.. Thư viết bằng tiếng Ý, mà tôi không biết tiếng Ý, và thư được dịch cho tôi. Thư này đủ là một dấu hiệu để tôi phải nhận”.

 Lễ truyền chức Giám Mục cho Đức Cha Chu Thủ Nhân sẽ được cử hành vào ngày 4/12 năm nay.

 Họp báo đầu tiên

 Ngày 18/5/2021 tức là hôm sau tin bổ nhiệm được công bố, Đức Giám Mục tân cử của Hong Kong đã mở cuộc họp báo đầu tiên.

 Đức Cha nhìn nhận rằng trong những năm qua, cộng đoàn Công Giáo tại Hong Kong bị chia rẽ giữa những người tranh đấu cho dân chủ và những người tùng phục nhà nước Bắc Kinh. Tình trạng này khiến nhiều người trẻ xa lìa các cộng đồng Kitô. Trong bối cảnh đó, Đức Cha Stephano Nhân cho biết ngài muốn tái đồng hành với người trẻ và làm sao họ có thể đồng hành với nhau, và tái gần gũi nhau.

 Bênh vực tự do tôn giáo

 Đức Cha cũng khẳng định rằng “Giáo Hội đang và sẽ tiếp tục độc lập đối với sự kiểm soát của Nhà Nước. Quyền tự do tôn giáo là một nhân quyền căn bản. Chúng tôi sẽ nhắc nhở điều đó trong các cuộc đối thoại với chính quyền, để họ đừng quên”.

Cầu nguyện cho các nạn nhân Thiên An Môn

 Trả lời câu hỏi của một ký giả: “Liệu cuộc canh thức tưởng niệm các nạn nhân Thiên An Môn tối ngày 4/6 tới đây có diễn ra hay không?”, Đức Cha xác nhận trong những năm qua, ngài vẫn tham dự các buổi canh thức để cầu nguyện cho các nạn nhân bị Nhà Nước Trung Quốc sát hại trong biến cố Thiên An Môn cách đây 32 năm. Năm ngoái, theo lệnh của Nhà Nước Bắc Kinh, bà “thủ tướng” Hong Kong, Carrie Lâm Trịnh Nguyệt Nga, một người Công Giáo, đã không cho phép tiến hành cuộc canh thức, với lý do phòng chống Covid-19. Dầu vậy hàng ngàn người vẫn thắp nến canh thức tại Công viên Victoria.

 Đức Cha Chu Thủ Nhân không nói ngài sẽ tham dự cuộc canh thức hay không, vì điều này còn tùy thuộc nhiều đòi hỏi pháp lý. Dầu sao – Đức Cha nói – “Có nhiều cách tưởng niệm, như những lần tôi không thể dự được, tôi cầu nguyện cho Trung Quốc và tất cả những người đã chết hồi năm 1989”.

 Thận trọng

 Trong cuộc họp báo, Đức Cha không muốn nói về “sự đàn áp” các cộng đoàn Kitô tại Hoa Lục. Về việc tháo gỡ và loại bỏ các Thánh Giá trên các thánh đường, Đức Cha cũng cho biết ngài muốn “thận trọng” về vấn đề này.

 Mục Sư Tin Lành Methodist Lô Long Quang (Lo Lung-kwong), nghiên cứu gia tại Phân khoa thần học thuộc Đại Học Hong Kong, nói với tờ “Nam Hoa Điện Báo buổi sáng” (South China Morning Post) rằng việc chọn Cha Chu Thủ Nhân làm Giám Mục Hong Kong là một “quyết định thận trọng” vì Cha Chu là người “không tỏ ra một xu hướng chính trị hiển nhiên nào”, không đứng riêng về phe nào.