Milne Bay là một tỉnh của quốc đảo Papua New Guinea (PNG), có diện tích 14.345 km² đất và 252.990 km² mặt biển. Tại tỉnh này có hơn 600 hòn đảo, trong đó có khoảng 160 đảo có người sinh sống, với dân số khoảng 276.000 người, nói 48 thứ tiếng khác nhau. Khác với đa số các bộ tộc ở PNG theo phụ hệ, hầu hết các bộ tộc ở đây theo mẫu hệ với rất nhiều truyền thống đa dạng và phức tạp.

Tin Mừng đến với Milne Bay

Tin mừng được loan báo đến vùng Milne Bay vào năm 1852, với những nỗ lực của Hội Giáo Hoàng Truyền Giáo Hải Ngoại (Pontifical Institute for Foreign Misions), do Đức ông Paulo Reina làm Phủ Doãn Tông Toà (Prefect Apostolic). Tuy nhiên, do thời tiết khắc nghiệt cộng với sự chống cự của dân bản địa rất hung hãn, công cuộc loan báo Tin Mừng chưa gặt hái kết quả. Sau cuộc tử đạo của vị Chân phước Linh mục 27 tuổi, Giovanni Mazzucconi (bị dân bản địa tấn công và ăn thịt vào tháng 9 năm 1855), vào năm 1856, các nhà thừa sai ở đây đã rút lui.

Quá trình hình thành giáo phận Alotau-Sideia

Sang đầu thế kỉ XX, Các thừa sai Thánh Tâm (Missionaries of the Sacred Heart) tìm cách đến vùng Milne Bay. Năm 1932, giáo điểm đầu tiên được thiết lập tại Sideia. Năm 1946, Phủ doãn Tông Tòa Samarai được Đức Thánh Cha Pio XII thành lập, tách ra từ Hạt Đại diện Tông tòa Papuasia, ngày nay là Tổng giáo phận Port-Moresby. Năm 1956 Đức Pio XII nâng Phủ doãn Tông Tòa lên thành Hạt Đại diện Tông tòa và năm 1966 thánh Giáo hoàng Phaolô VI nâng nó lên thành giáo phận và có tên Sideia, nơi có nhà thờ chính toà và tòa giám mục. Năm 1974, nhà thờ chính toà và tòa giám mục được dời về Alotau và năm 1975 giáo phận nhận tên Alotau-Sideia như hiện nay. Giáo phận gồm 20 giáo xứ với khoảng 70.000 người Công giáo.

Giám mục hiện tại

Giám mục hiện tại của giáo phận là Đức cha Rolando C. Santos, dòng Vinh Sơn, được Đức Giáo hoàng Biển Đức XVI bổ nhiệm làm giáo mục giáo phận ngày 6/4/2011. Đức cha sinh tại Philippines ngày 21/3/1949, gia nhập dòng năm 1966, khấn trọn đời năm 1971 và được thụ phong linh mục ngày 1/6/1974. Năm 2001-2008 ngài được gửi đến Papua New Guinea và làm linh hướng và quản lý của chủng viện tổng giáo phận Port-Moresby. Từ năm 2008-2009 ngài làm tổng thư ký Hội đồng giám mục Papua New Guinea và quần đảo Salomon. Từ năm 2009 ngài làm giám tỉnh của dòng Vinh Sơn ở Philippines và các vùng truyền giáo ở Papua New Guinea và quần đảo Salomon.

Tình hình mất an ninh tại Milne Bay

Trước đây, Milne Bay được xem là một trong những tỉnh bình yên của Papua New Guinea, nhưng khoảng 5 năm trở lại, tình hình an ninh ngày càng trở nên tồi tệ do sự hoành hành của các nhóm cướp biển và cướp cạn. Những chuyến tàu từ các đảo đi vào đất liền thường xuyên bị cướp biển tấn công. Ở trong nội thành và các vùng phụ cận, người dân luôn sống trong sự nơm nớp lo sợ bị cướp tấn công. Các nhà thờ, nhà dòng ở các đảo cũng là đối tượng mà bọn cướp nhắm tới.

Vụ cướp nhà xứ ở Sideia

Chỉ trong năm vừa qua, nhà xứ ở Sideia bị bọn cướp tấn công hai lần. Mỗi lần, bọn cướp dùng súng uy hiếp các cha các thầy ở đó, và lấy đi tất cả những gì có trong nhà xứ: tiền bạc, áo quần, thiết bị điện tử, lương thực thực phẩm dự trữ vv… Ngoài ra, bọn cướp còn thêm một lần tấn công một chuyến tàu chở hàng về giáo xứ,lấy đi tất cả những gì có trên tàu.

Vụ tấn công các linh mục tại tòa Giám mục

Gần đây, vào đêm 18 tháng 3, một nhóm khoảng 50 tên cướp đã chiếm lĩnh khu vực trung tâm thành phố. Chúng ngang nhiên đi lại, nổ súng và la ó trên các con đường của thành phố. Cảnh sát của tỉnh với nhân sự ít ỏi đã hoàn toàn bất lực trước sự khiêu khích của bọn cướp. Đến khoảng 2 giờ sáng, chúng đã phá cửa và tấn công vào nhà khách của các linh mục trong giáo phận, các ngài đang tập trung về toà giám mục để họp và tham dự lễ Truyền Dầu. Chúng đã đánh bị thương một số linh mục khiến các ngài phải nhập viện để được chăm sóc vết thương. Đồng thời chúng đã lấy đi nhiều máy tính, TV, điện thoại, động cơ của ghe, các tấm năng lượng mặt trời vv… với tổng thiệt hại khoảng 30 ngàn đô-la. Một điều khó tin đó là chúng đã mượn chiếc xe bán tải của một cha để chở những gì chúng đã lấy được ra bờ biển. Sau đó chúng trở lại trả xe và chìa khoá trước khi lên các ghe máy tẩu thoát.

Tuy hoảng sợ vì vụ cướp bóc, các linh mục và phó tế cảm thấy có trách nhiệm với cộng đồng trong việc hoàn thành các sứ vụ mục vụ của họ trong Tuần Thánh và phải trở về các giáo xứ.

Lời kêu gọi của giám mục giáo phận Alotau-Sideia

Theo Đức cha Rolando C. Santos, giám mục giáo phận Alotau-Sideia, chia sẻ với hãng tin Fides: “Cần có một cuộc đối thoại giữa chính phủ, nhóm tội phạm hoành hành trong khu vực, đang gieo rắc bạo lực và tàn phá, với các Giáo hội và người dân nói chung về cách khôi phục hòa bình và trật tự cho Alotau. Những khác biệt cần được giải quyết một cách hòa bình và cần tôn trọng các quyền và phẩm giá của mỗi người. Trên tất cả, chúng ta cần cầu nguyện và khẩn cầu sự giúp đỡ và sự tha thứ của Chúa. Hy vọng sẽ có một ngày mai tốt đẹp hơn nếu tất cả chúng ta cùng hành động.”

Nhưng lời kêu gọi của Đức cha Santos chưa được lắng nghe. Chính quyền chưa hành động, lực lượng an ninh yếu kém, cộng với nghèo đói, đã tạo điều kiện cho các vụ bạo lực không ngừng xảy ra tại Milne Bay.

Vụ cướp bệnh viện

Đến đầu tháng 4, một nhóm thanh niên đã đột nhập vào bệnh viện tỉnh để bắt cóc cô y tá trực đêm ở đó, đưa đến một nơi hoang vắng và hãm hiếp tập thể. Do chính quyền không có phản ứng thoả đáng, ban giám đốc bệnh viện đã quyết định đình công, đóng cửa bệnh viện, yêu cầu cảnh sát và giới chức trách có hành động. Nhưng có lẽ, không ai hy vọng gì vào một cuộc điều tra nghiêm túc. Người dân biết rõ ai là thủ phạm, và chúng vẫn đang ngang nhiên đi lại trong thành phố. Nhưng vấn đề là không ai ra tay hành động. Không thể tưởng tượng được điều gì sẽ xảy ra khi bệnh viện duy nhất của tỉnh đóng cửa.

Vụ tấn công trường Thánh Tâm của các sơ Nữ tử Bác ái

Vào khoảng  2 giờ sáng thứ Hai sau Chúa Nhật Chúa Chiên Lành vừa qua, một nhóm thanh niên cũng đã đến trường Trung học Thánh Tâm Hagita, tấn công vào nhà của các sơ Nữ tử Bác ái. Đang khi chúng tìm cách phá cửa để đột nhập vào nhà, lực lượng bảo vệ của trường cố gắng ngăn chặn bằng ná cao su cũng như đánh kẻng và hô hoán báo động, vì vậy chúng đã âm thầm rút lui. Chỉ cách đây mấy tháng, cũng tại Trường Trung học Thánh Tâm này, một nhóm cướp đã tấn công vào nhà cha tuyên uý, chúng chém ngài ở lưng, bụng và đầu…sau đó cướp đi nhiều tiền bạc và vật dụng có giá trị.

Vụ tấn công mới nhất

Và gần đây nhất, tối thứ Năm (29/4) vừa qua, một nhóm cướp rất đông có trang bị súng lại tấn công vào trung tâm thành phố Alotau. Trước sự kháng cự yếu ớt của cảnh sát và các lực lượng bảo vệ,chúng chiếm lĩnh toàn bộ khu vực thành phố, đốt đồn cảnh sát, đốt cây xăng, đập phá và đột nhập vào rất nhiều cửa hàng tạp hoá, điện tử, nhà hàng để cướp đi hàng hoá. Sáng hôm sau, người dân chứng kiến khắp nơi vương vãi đồ đạc, hàng hoá rơi vãi, các cửa hàng đầy máu me, các mảnh kính vỡ vụn, những cánh cửa bị phá tung, những chiếc xe bị đốt cháy nằm ven đường.

Hôm đó, toàn thành phố được đặt trong tình trạng khẩn cấp, học sinh nghỉ học, các cửa hàng, chợ búa đều đóng cửa. Chính quyền tỉnh đã kêu cứu xin chính phủ trợ giúp. Sau đó, lực lượng cảnh sát đặc biệt cùng với quân đội được phái đến Alotau, thủ phủ của tỉnh Milne Bay để duy trì trật tự. Ngay lập tức lực lượng đặc nhiệm này bắt đầu truy lùng các băng cướp và dự kiện sẽ có những cuộc đụng độ đẫm máu trong những ngày sắp tới.

Các chương trình của giáo phận phải hoãn lại

Trước tình hình đó, Đức Giám mục Giáo phận đã thông báo hoãn lại toàn bộ các chương trình hoạt động của giáo phận trong tháng năm này bao gồm: tĩnh tâm năm của linh mục đoàn, các khoá bồi dưỡng dành cho linh mục và giáo dân, thậm chí lễ truyền chức Linh mục và phó tế cũng hoãn lại cho đến tháng 10.

Lời kêu gọi cầu nguyện trong tháng 5

Tuy dịch bệnh COVID-19 vẫn đang gia tăng ở Papua New Guinea nói chung và tỉnh Milne Bay nói riêng, nhưng vấn đề an ninh mới là điều khiến người dân lo ngại hơn rất nhiều. Mỗi lần bước ra đường là một lần thấp thỏm lo sợ. Mỗi buổi tối đi ngủ là một lần lo lắng không biết đêm nay trộm cướp có ghé thăm hay không? Mỗi tối nằm trên giường với tiếng súng nổ bên tai, với tiếng la hét, tiếng đập phá, tiếng lửa bùng cháy, người dân chỉ biết đọc kinh cầu nguyện. Rồi đây, không biết đến bao giờ, những người dân lương thiện ở Milne Bay mới được hưởng một cuộc sống đảm bảo an ninh tối thiếu.

Giám mục Giáo phận kêu gọi toàn thể tín hữu cầu nguyện với Đức Mẹ trong tháng 5 này, đặc biệt với tràng hạt Mân Côi để xin ơn bình an cho người dân nơi đây.

Lm. Giuse Cao Viết Tuấn, CM – thừa sai người Việt tại Papua New Guinea viết cho Vatican News Tiếng Việt